“Wabi sabi không ép mọi người phải chấp nhận hay sống chung với những khiếm khuyết mà triết lý này nói về mọi thứ không hoàn thiện, chúng là sự thật và vẫn luôn ở đó. Việc bạn cần làm là hãy tập quen dần với chúng đi”.
Vào mùa thu ở Kyoto của nhiều thế kỷ trước, một nghệ nhân pha trà bảo học trò chuẩn bị một buổi trà đạo ngoài sân vườn. Người đệ tử nghe vậy liền nhanh chóng đi quét lá cây, nhặt bỏ những viên đá vương vãi khắp nơi và cắt tỉa mọi thứ trông thật gọn gàng. Lúc này, người thầy của anh mới âm thầm đi kiểm tra. Ông tìm đến một cây lá phong sum suê và ra sức lay nó để lá trên cây rơi xuống khắp nơi. Đây chính là khởi nguồn của triết lý sống Wabi sabi, khi mà con người không thể thao túng được vẻ đẹp thiên nhiên cũng như những quy luật cuộc sống mà việc họ có thể làm là chấp nhận và tìm thấy tinh hoa trong sự khiếm khuyết. Và người thầy trong câu chuyện không ai khác chính là Rikyu – cha đẻ của bộ môn trà đạo ở Nhật Bản.
Nói về Wabi sabi, triết lý sống này bắt nguồn từ học thuyết Zen (Thiền) trong đạo Phật Nhật Bản. Học thuyết này quan niệm từ ngữ đôi khi lại ngăn cản sự giác ngộ của con người nhưng có thể hiểu đơn giản, rằng Wabi sabi là tập trung tìm kiếm những điều không hoàn hảo, khiếm khuyết trong cuộc sống để từ đó chấp nhận và có được cuộc đời an yên.
Theo giải thích của Richard Powell, tác giả cuốn “Wabi sabi Simple”, Wabi sabi là chấp nhận cuộc sống là không hoàn thiện, không vĩnh viễn và không hoàn tất, để rồi đi sâu vào những điều chưa hoàn hảo của hiện thực để rồi trân trọng chúng hơn.
Wabi sabi khó giải thích về mặt ngôn ngữ nhưng nó lại len lỏi trong cuộc sống của người Nhật nói riêng và tất cả mọi người nói chung. Triết lý này thật ra vô cùng đơn giản và dễ hiểu nếu như chúng ta biết đơn giản hóa tất cả mọi vấn đề trong cuộc sống.
Wabi sabi trong mối quan hệ xã hội
Mỗi samurai khi bước vào phòng trà cũng đều tự giác cởi bỏ thanh kiếm, vũ khí và cũng là niềm tự hào của họ, ở bên ngoài. Hành động này thể hiện rõ triết lý Wabi sabi rằng chúng ta nên chấp nhận không ai là hoàn hảo và nên đối mặt với những khiếm khuyết của người đối diện thay vì cứ đứng bên lề đời họ mà chỉ trích họ.
Cuộc đời không tránh khỏi tổn thương, vấp ngã và thất bại nhưng nếu không có những “gia vị” độc đáo ấy thì con người có lẽ sẽ không khao khát được sống đến vậy bởi khi đó cuộc đời họ sẽ chỉ là 1 đường thẳng nhàm chán, không rõ đang tận hưởng cuộc sống hay chỉ tồn tại như cái xác không hồn. Và cũng đừng xem thường sự không hoàn hảo bởi đằng sau nó luôn là những câu chuyện, kỷ niệm đẹp và đáng nhớ nhất đời người.
Đau khổ từ một cuộc tình tan vỡ chính là trao cho chúng ta cơ hội tìm được một nửa đích thực của đời mình. Thất bại hôm nay là thành công của ngày mai. Nếp nhăn hay dấu chân chim có thể không đẹp về mặt thẩm mỹ nhưng chúng nhắc nhở rằng chúng ta đã từng cười giòn giã thế nào, từng khóc cạn nước mắt ra sao… tất cả những khiếm khuyết đều có nguyên nhân của nó và con người nếu không biết chấp nhận sẽ mãi sống trong những ảo tưởng về một cuộc sống hoàn hảo chỉ có trong sách vở.
Wabi sabi trong nghệ thuật nấu ăn
Wabi sabi quan niệm thức ăn của con người nên thiên về tự nhiên và không quá cầu kỳ. Nó được làm ra từ niềm vui và sự sáng tạo của con người, không phải là 1 bài thi cần phải hoàn thành. Khi nấu ăn, chúng ta không cần thiết nhất định phải tuân theo công thức nhất định mà có thể thay thế thành phần hay cách nêm nếp cho phù hợp với bản thân và gia đình. Đừng ăn chỉ để nếm mùi vị mà bỏ qua “âm thanh” của món ăn, mùi hương và cảm giác nó mang đến khi đi vào miệng của con người.
Wabi sabi trong thiết kế nội thất
Một ngôi nhà đúng chuẩn phong cách Wabi sabi không cần hoàn hảo không một vết xước. Chiếc tủ mà bạn yêu thích hoàn toàn có thể bị mất đi cái nắm cửa, điều này chứng tỏ chúng ta sử dụng nó rất nhiều lần, tận dụng hết giá trị của món đồ.
Màu sắc chủ đạo trong thiết kế nội thất của Wabi sabi là xanh lá, xám và tông màu đất, giúp mang đến cảm giác hài hòa, yên bình. Đồ vật trong nhà không cần quá đẹp nhưng phải thực sự hữu ích.
Wabi sabi trong vẻ đẹp con người
Chúng ta thường có xu hướng tôn sùng thời thanh xuân nhưng thời gian trôi qua, ai cũng phải già đi. Trong triết lý Wabi sabi, thứ kiên định nhất trên đời này chính là sự thay đổi, nó không vì bất cứ ai hay bất cứ điều gì mà dừng lại. Việc con người có thể làm được là trân trọng quá trình trưởng thành của bản thân từng ngày, đừng cố gắng chỉ để níu giữ tuổi trẻ và cho rằng nó là phần quan trọng nhất của cuộc sống.
Đối với các bậc thầy trà đạo của Nhật thì ấm trà và tách trà không khác gì châu báu nhưng họ vẫn trân trọng mỗi khi chúng bị sứt mẻ, đến nỗi dùng vàng để hàn gắn chúng trong nghệ thuật Kintsugi. Từ đó, món đồ tưởng chừng như phải vứt đi giờ lại hồi sinh mạnh mẽ, hệt như loài phượng hoàng vực dậy từ đống tro tàn. Tương tự như vậy, chúng ta lúc nào cũng phải yêu thương bản thân mình nhưng không vì vậy mà chối bỏ khiếm khuyết, nhất thiết phải ép buộc bản thân luôn hoàn hảo mà đi ngược lại quy luật cuộc sống.
Wabi sabi trong tủ đồ
Đừng bao giờ đánh giá thấp một bộ quần áo cũ kỹ hay chiếc túi xách sờn rách bởi chúng chứa đựng rất nhiều kỷ niệm của con người. Còn nhớ cô gái ấy đã xách chiếc túi ấy đi trên đôi giày cao gót kiêu hãnh đến buổi hẹn hò đầu tiên với người đàn ông nay đã trở thành chồng mình, hay chiếc áo sơ mi sờn vai ấy đã giúp chàng trai “ghi điểm” với nhà tuyển dụng trước khi trở thành một nhân viên cốt cán của công ty như hiện tại.
Lấy 1 câu nói của tác giả cuốn Wabi Sabi, Leonard Koren để nói về triết lý sống này để kết lại bài viết này: “Hãy quên đi những thức hoàn mỹ mà bạn thường mơ tưởng, một chiếc mình đẹp nhất cũng có vết nứt để ánh sáng có thể lọt vào. Wabi sabi không ép mọi người phải chấp nhận hay sống chung với những khiếm khuyết mà triết lý này nói về mọi thứ không hoàn thiện, chúng là sự thật và vẫn luôn ở đó. Việc bạn cần làm là hãy tập quen dần với chúng đi”.
